Одоогоос 20,30 эсвэл 10 жилийн өмнө өнөөгийн Эрдэнэт хотын  нийгмийн тулгамдсан асуудлууд харьцангуй сийрэг байжээ. Хүнд ээлтэй, ногоон байгууламж ихтэй, сургууль цэцэрлэг нь хүртээмжтэй, амьдрахад таатай, цэвэрхэн хот... 

Хотжилт, хүн амын хурдацтай өсөлт түүнийг дагасан хөдөлгөөний урсгалаас үүдэлтэй авто замын түгжрэл, агаарын бохирдол гэх мэт нийгмийн асуудлууд ар араасаа ундарч Улаанбаатартай эн жишигдэх болов. Тиймээс хүнд ээлтэй, хүүхдэд аюулгүй хотоо сэргээхийн тулд 2036 он хүртэлх хөгжлийн шинэ үзэл баримтлалаа тодорхойлж, “Ухаалаг хот” төсөл хэрэгжүүлэх болсноо “Хойд бүс Эрдэнэт 2025” эдийн засгийн форумаар танилцууллаа. 

Эрдэнэт хотын авто замын даац 2000 машинтай байхаар анх төлөвлөгдсөн. Тэгвэл өдгөө энэ ачаалал 15 дахин нэмэгдэж 28.6 мянган өрхөд нэг автомашин оногдож байна. Үүнээс улбаатай ажил хичээл, цуглах, тарах, цайны цагаар авто зам нь түгжирдэг болоод буй. 

Энэ мэт өдөр тутамд иргэд, хүүхэд багачуудын   ажил, гэр, сургуулийн орчноосоо  гараад тулгамддаг асуудал, бэрхшээлийг шийдвэрлэх “Ухаалаг хот” төслийг 2028 он хүртэл хэрэгжүүлнэ. Төслийн хүрээнд 10 дэд төслийг хэрэгжүүлэх бөгөөд үр дүнд хүүхдэд аюулгүй, хүндээ ээлтэй хот болсон  байна гэх хүлээлт байна. 

Хотын нэг захаас нөгөө цэг хүртэлх нийтийн тээврийн үйлчилэгээг нэмэгдүүлэх, явган болон дугуйн замын сүлжээг төлөвлөх, дундын дугуй,  скүүтэр гэхчлэн дундын автомашины үйлчилгээг нэвтрүүлж, хөгжүүлэх гэх мэт олон үйл ажиллагааг  хэрэгжүүлэхээр төлөвлөжээ. 

Ухаалаг хот болох зорилтоо хэрэгжүүлэхийн тулд хотын нэгдсэн мэдээллийн дата сан бүрдүүлнэ. Датад тулгуурлан хөгжлийн шийдлүүдийг гаргана. Үүний тулд нийгэм, эдийн засгийн бүхий л үзүүлэлтийг хэмжих, 450 шалгуур үзүүлэлт бүхий орон зай, судалгааны “Open Erdenet” дата  санг хөгжүүлж байна. Үүнийг ашиглан иргэд нээлттэй мэдээлэл авах, хянах, оролцох боломж бүрдэнэ. Төр их өгөгдөл дээр суурилсан төлөвлөлт хийж шийдвэр гаргана. Энэ цахим систем нь нийгмийн оролцогч талууд буюу төр, хувийн хэвшил, иргэн бүгд тухайн асуудал өмнө нь ямар байсан, одоо ямар болсон, магадгүй ямар алдаа, дутагдал гарсныг санаж, дүгнэж чаддаг болно. Энэ нь хөгжлийн залгамж чанарын чухал суурь болно гэж үзжээ.

Аймгийн ЗДТГ-ын Хамтын ажиллагаа, гадаад дотоодын төсөл хөтөлбөр хариуцсан удирдагч Б.Оюун-Эрдэнэ “Бид хаашаа хөгжихөө мэдсэн хэрхэн хөгжиж байгаагаа хэмжиж чаддаг байх
шаардлагатай. Үүний тулд бид нийгэм, эдийн засгийн бүхий л үзүүлэлтийг хэмжих орон зай, судалгааны их өгөгдлийг  бүрдүүлж байна” гэсэн юм. 

Эрдэмтэн судлаачдын санал, шүүмжээс: 

• Аливаа нэг төлөвлөлтийг  хийхдээ оршин суугаа хүмүүсийн зан төлөвт уялдуулан судалж, дараа нь бодлогоо гаргахгүй бол алдаанд хүрэх вий гэсэн  болгоомжлол  байна. 
• Хот төлөвлөлт гэдэг нь байгаль орчин, нийгэм, эдийн засгийн ойлголтыг багтаасан цогц ойлголт. Улаанбаатар хотын хувьд дэд бүтэц, хөгжил гэдэг юм аа хэт анхаараад байгаль орчны үндсэн гол асуудлаа гээчихсэн. Энэ алдааг давтаж болохгүй. 
• Эрдэнэт цаашид  “Ухаалаг хот” байх тухай ярих гэж байгаа бол удирдлагынхаа төвшингөөс эхлээд олон улсын нэгдсэн менежментийн тогтолцоог хэрэгжүүлээд явбал, хоорондоо ойлголцлын хэл нь амар байх болно. Богино хугацаанд ч үр дүн гарах боломжтой.

Мэдээллийн төв